Zakynthos bomen en vruchten

Eik (velanidia)

In alle oude culturen van Europa zien we dat de oude eik (kunnen duizenden jaren oud worden) werd gezien als een heilige boom. De eik wordt van alle boomsoorten het meest getroffen door de bliksem. De Grieken dachten dat Zeus op deze manier met hun kon spreken, want er werd vroeger gedacht dat het Zeus was die de bliksemschichten vanuit de hemel naar beneden gooide. Vroeger plantte men vaak een eik naast het huis en de diepe puntwortel werkte dan zeer goed als bliksemafleider… Toen het geloof in de eik onuitroeibaar bleek, bracht men het in verband met de heilige Maria. Vandaar dat we ook veel Maria-kapelletjes vinden naast een eikeboom. Het hout werd gebruikt voor voor huizen en boten, maar ook zetmeel werd gewonnen van de eik. De bladeren werden gebruikt om wonden en huidproblemen te genezen.

De olijfboom (elia)

De zeer geliefde olijfboom, heeft zijn bestaan te danken aan de godin Athena: De Atheners vertelden dat bij de stichting van hun stad alle goden erom streden wie de beschermgod zou worden en wie dus zo zijn naam zou mogen geven aan de nieuwe stad. Na een dag van vergaderen besloten zij dat Athena, de godin van de wijsheid (deze dame is ooit als volwassen vrouw geboren uit het hoofd van Zeus) en Poseidon, de god van de zee, hier het meest voor in aanmerking kwamen. Om geen van beiden voor het hoofd te stoten besloot Zeus over te gaan tot een wedstrijd van het nuttigste geschenk. Toen sloeg Poseidon met zijn drietand op de rots, daar ontstond een zoutwaterbron en … hinnikend kwam het eerste paard tevoorschijn. Een waardevoller geschenk leek onmogelijk want het paard zou de mens bijstaan in de oorlog. Maar Athena deed naast de bron een olijfboom ontspruiten, symbool van de vrede. Ze legde het gebruik uit van het hout, van de takken en bovenal van de vruchten, die als voedsel konden dienen en ook geperst konden worden tot olie voor de spijzen, voor zalving van atleten-lichamen en voor verlichting in de olielampjes. Athena won de wedstrijd; de stad werd Athenai genoemd en kon altijd op haar bescherming en wijsheid rekenen. Zo komt het dat de olijfboom symbool staat voor: hoop, vrede en overwinning.

In het oude testament is het de boom van de hoop. Het is namelijk de olijftak, die door de duif naar de ark van Noach gebracht wordt, als teken dat de zondvloed voorbij is. Ook in de Griekse mythologie kennen we een verhaal van de zondvloed. Daar zijn de hoofdpersonen Deukalion (zoon van Prometeus), zijn vrouw Pyrrha en hun dochter Epimetheus. Zeus zag hen, de enige overlevenden, dobberend met hun ark. Hij besloot hen een kans te geven. Het water zakte en hij zei tot hen: ”Werp de beenderen van uw moeder achter u”. Ze begrepen dat hij met moeder de aarde bedoelde. Beiden begonnen ze met het werpen van stenen. En als een groot wonder ontwikkelde zich uit de stenen van Deukalion mannelijke gestaltes en uit de stenen van Pyrrha vrouwelijke. Ze kregen ook nog samen een zoon met de naam Hellen, die de stamvader zou worden van de Hellenen (oorspronkelijke benaming voor de Grieken). Dit gebeurde in Delphi, het beroemde heiligdom, ookwel de navel van de aarde wordt genoemd.

De godin van de vrede, Irini, wordt altijd met een olijftak in haar hand afgebeeld.

De winnaars van de Olympische spelen werden gekroond met een krans van olijfbladeren, de eer was hun grootste prijs. Men dacht namelijk dat Nike, de godin van de overwinning, deze mensen in opdracht van Zeus had bijgestaan.

Via opgravingen in Kreta weten we dat de olijfboom voor de Minoers (eerste beschaving in Griekenland, 3000 v.Chr.) al van groot economisch belang is geweest.Tegenwoordig is het zelfs wetenschappelijk bewezen dat olijfolie helpt tegen: cholesterol, triglycerine, kanker, maag- en darmproblemen, osteoporose, reumatische aandoeningen en suikerziekte.

Zante (de Venetiaanse benaming van Zakynthos) staat bekend om zijn zeer goede kwaliteit van lokale olijfolie. De Extra Virgin Olie is de beste keus. Misschien is het ook een leuk idee om een stukje echte Zakyntische kaas mee naar huis te nemen: de lado-tiri. Vertaald is dit olijfolie-fetakaas. Deze fetakaas wordt namelijk een aantal maanden in een grote kruik (pythari) met olijfolie gestopt en afgesloten. De feta zuigt de olijfolie op en zo ontstaat de lado-tiri. Een kaas met een zeer scherpe smaak… KALI-OREXIE, smakelijk eten!

De cipres (treurwilg)

Heeft zijn naam te danken aan Cyparissos, een beroemde jager die ooit het geschonken hert van Apollo per ongeluk heeft doodgeschoten. Cyparrisos was radeloos en vroeg Apollo hem hetzelfde lot te doen ondergaan en zijn tranen voor eeuwig te laten vloeien. Apollo veranderde zijn geliefde vriend in een cipres (treurwilg), het symbool van verdriet vanwege ‘de tranen’, (de bolletjes op de takken en de harsdruppels langs de stam). De cipres zien we veel staan bij de begraafplaatsen van Griekenland. Er werd namelijk gedacht dat de ziel van de mens via de mannelijke cipres, die ook wel de vinger van god wordt genoemd, naar de hemel reikt. De vrouwelijke cipres is een wijdere soort. Mocht je een takje van een cipres boven een voordeur van een huis zien hangen, dan is dat een teken dat daar iemand overleden is.

De beroemde retsinawijn van Griekenland, heeft haar naam te danken aan de hars van de cipres (resini), die tijdens de rijping aan de wijn wordt toegevoegd. Deze hars geeft een zeer typische smaak. Ik zou zeggen probeer het eens uit… JA-MAS = gezondheid voor ons allen!

De laurierboom (daphni)

De zoon van Aphrodite, de godin van de liefde, Eros (Cupido), was nogal een dondersteen. Op een dag zat hij op te scheppen tegen de grote Apollo. “Kijk Apollo, eigenlijk ben ik met mijn pijl en boog veel machtiger dan jij ooit kunt zijn, want de liefde laat zich niet leiden!”, waarop Apollo uitbarstte in homerisch gelach: “Haha, wat wil jij nu! Jij bent maar een kind van een godin, en ik, ha, ik ben een van de twaalf goden!” “Mmm, wacht jij maar eens af”, dacht Cupido… Daphni was een prachtige riviernimf, die het heerlijk vond om te wandelen langs de oevers. Op een dag werd ze vergezeld door Apollo, maar Cupido was er als een haas bij! En bij hun eerste kennismaking schoot Cupido in het hart van Daphni een pijl met een bronzen punt, maar in het hart van Apollo schoot hij een pijl met een gouden punt! Oftewel Daphni moest ondanks de schoonheid van Apollo niks van hem weten en Apollo?… Ach, die arme Apollo werd stapelverliefd op Daphni! Maar hoe zeer hij ook zijn best deed, niks mocht baten.Na een aantal maanden was hij zo gefrustreerd, dat hij niks meer aan het toeval overliet. Hij zou haar krijgen, desnoods met geweld. Daphni voelde dit en zette het op een rennen. In haar angst schreeuwde ze om hulp naar moeder aarde. En net op het moment dat Apollo haar te pakken had veranderde de mooie Daphni langzaam in een laurier(daphni)boom. Apollo kon zijn mooie Daphni niet vergeten en liep voor altijd rond met een krans van laurierbladen op zijn blonde haardos… Het Orakel van Delphi in het noorden van Griekenland was ter ere van Apollo. De priesteres kon de toekomst voorspellen op het moment dat ze dronk van de heilige bron en kauwde op een… laurierblad.Diezelfde Cupido heeft dit ‘grapje’ ook eens uitgehaald met zijn eigen moeder. Toen Aphrodite namelijk op onze aardbol rondwandelde, schoot hij een pijl met een gouden punt in haar hart, net toen ze Adonis tegenkwam. En als de godin van de liefde verliefd wordt op een sterveling, dan moet het wel een heel mooi plaatje zijn!!! (een adonis = een mooie ijdele jongeman).

Op Zante vinden we ook een rijke variatie van notebomen; pistache, walnoten , amandel, kastanjes.

De Johannes-broodboom

De naam komt van Johannes de doper. Toen hij in afzondering leefde in de woestijn, om zo dichter tot god te komen, was zijn enige voeding de peulen van deze vreemde boom. In het Arabisch heet deze boom karrub, daar komt de term karaat vandaan. De bruine zaadjes in deze peulen hebben namelijk een constant gewicht van 0,197 gram. In het verleden werden deze zaadjes gebruikt om het gewicht van goud en edelstenen aan te geven. In de Tweede Wereldoorlog is het een hele belangrijke boom geweest voor de Grieken. Toen maakten ze brood van deze peulen. Het is een oud gebruik is om van de peulen een zoete stroop te maken voor dessert en koffie… Charoupomelo en teratsomelo…

Als laatste nog even wat leuke feiten over de vruchten die hier te vinden zijn:

Granaatappel (roidi):

Op Nieuwjaarsdag zal de eerste gast die in je huis binnenkomt een granaatappel op de grond gooien. De vele zaadjes die dan rondspringen vertellen hoeveel voorspoed je zal hebben in het nieuwe jaar, (door dit gegeven kregen de Fransen ook hun inspiratie voor het woord handgranaat).

Vijgen:

Het Griekse woord voor vijg is Syco maar het Griekse woord voor lever is Sycodi. En dat blijkt dus ook de oorsprong te zijn. Niet voor niks, want de oude Grieken wisten dat vijgen zeer gezond zijn voor de lever. Ze noemen de vijgeboom ook wel de judasboom. Er wordt verteld dat Judas zich verhangen heeft aan de vijgeboom. Als je dus onder een vijgeboom gaat slapen, val je in een diepe, diepe slaap!

Lotus:

En mocht je misschien van de lotusvruchten eten , dan is er een kans dat je alles vergeet en nooit meer terugkeert naar huis… Dit is de soldaten van Odysseus namelijk overkomen!

De citrusbomen:

Sinaasappels, citroenen, mandarijnen, zijn oorspronkelijk niet van hier. Deze heeft Alexander de Grote op zijn verre reizen terug laten sturen… De andere naam voor deze vruchten is hesperides: de Titaan Atlas wilde ooit samen met zijn broers het heerschappij over het heelal veroveren op Zeus. Als straf had Zeus hem veroordeeld om eeuwig het hemelgewelf met zijn duizenden sterren en sterrenbeelden op nek en hals te torsen. Zijn dochters, de hesperides, verzorgden de tuin en boom met de gouden appels (ook wel gezien als levensboom) die Hera had gekregen als huwelijksgeschenk van moeder aarde.

Druiven:

De beroemdste vruchten zijn natuurlijk de druiven:Er zijn 300 inheemse druivenrassen in Griekenland, waarvan 25 op Zante te vinden zijn. De vruchtbare bodem, het klimaat en de wijze van vinificatie (volgens de wet mogen er geen chemicalien gebruikt worden) zorgen voor een uniek landbouwprodukt. Dit geeft de garantie dat de fles die op tafel terecht komt niets anders bevat dan puur vergist druivensap en nooit hoofdpijn zal geven de volgende dag. De lokale wijnen in Griekenland bevatten ongeveer 12 tot 14 procent alcohol! Hierover het volgende verhaal:Dionysos, de god van de wijn, liep eens door de druivenstruikenvelden van Lagana. Hij zag daar een heel klein druivenstruikje wat erg scheef stond en bedacht zich wat hij daar aan kon doen. Net op dat moment vloog er een vogel langs. Hij schoot de vogel neer, nam zijn botjes en zette het druivenstruikje weer recht met de botjes. Vele jaren gaan voorbij tot hij weer dat druivenstruikje ziet, ditmaal wel gegroeid maar nog steeds heel scheef. Net op dat moment komt er een beer voorbij. Hij schiet de beer af, neemt zijn botten mee en zet het druivenstruikje weer recht neer. Natuurlijk gaan er weer heel veel jaren voorbij voordat hij weer dat verrekte druivenstruikje ziet. Weer gegroeid maar nog steeds heel scheef. Op dat moment komt er een ezel langs. Hij schiet de ezel af, neemt zijn botten mee en zet het druivenstruikje weer recht neer… Wat is nu het moraal van dit verhaal? Na een glas Griekse wijn denk je dat je kunt vliegen. Na twee glazen Griekse wijn denk je dat je zo sterk bent als een beer en na drie glazen Griekse wijn ben je zo dom als een… JA-MAS, Proost!

Tzipouro:

Na het persen van de druiven voor de wijn wordt er van het afvalproduct Tzipouro gemaakt. Dit wordt dubbel gestookt en heeft een hele langzame en voorzichtige distillatie. Tzipouro wordt voornamelijk als aperitief gedronken en bevat 40 procent alcohol! Een kleine inhoud van het druivensap wordt vele uren gekookt, waarna je later de bruine substantie petie-mesie verkrijgt. Hiervan worden weer de melagrino brownies, de moustokoliro-koekjes en het dessert mousta lefria van gemaakt (zonder toevoeging van eieren en bloem!).

Tijdens de Venetiaanse overheersing (1484-1779) werden de rozijnen het zwarte goud genoemd. Er werd namelijk een hele hoge belasting op geheven en dat zorgde ervoor dat er met rozijnen gesmokkeld werd. Tegenwoordig is Griekenland nog steeds de grootste krenten- en rozijnenproducent ter wereld.